19 Oktober 2014

Meureno: Bahasa Acèh Dialèk Daya

Tags

Bahasa Acèh nakeuh salah saboh bahasa daèrah nyang na di Acèh. Rap mandum ureueng Acèh geupakèk bahasa nyoe lagèe di Banda Acèh, Acèh Rayek, Pidie, Bireun, Acèh Utara ngon Lhokseumawe, Acèh Timu, Acèh Barat, Sabang. Karna lé ureueng pakèk, bahasa Acèh, meunyo tapeudomani bak hasil penelitian, geupeugah na dialèk. Dialèk nakeuh meubagoe-bagoe ucapan bahasa Acèh nyang na lam saboh daèrah nyang hana sama ngon daèrah laén.
Image: kaosilove.com

Dialèk nyoe na meumacam bagoe. Asyik (1972:1-2) geupeugah bahwa di Acèh na peuet boh dialèk: dialèk Pasè, dialèk Pidie, dialèk Banda Acèh, dan dialèk Meulaboh. Bak Thon 1978 nan dialèk nyoe geuubah na jeut keu dialèk Acèh Rayek, dialèk Acèh Utara, dialèk Pidie, ngon dialèk Acèh Barat (Asyik, 1978:1). Silaén ban peut boh dialèk nyan, na cit penelitian Alamsyah (2001) nyang geubahas bhah dialèk Daya. Jadi, meunyoe tasimpulkan dari dua ureueng nyan, jeut tapeugah bahwa di Acèh na dialèk Acèh Rayek, dialèk Acèh Utara, dialèk Pidie, dialèk Acèh Barat, ngon dialèk Daya. Dalam tulisan nyoe, akan tabahas bacut bhah dialèk Daya. Hasil pembahasan nyoe ulontuan pedomani nibak hasil penelitian Alamsyah (2001).

Dialèk Daya jipakèk di Keucamatan Jaya, Kabupaten Acèh Jaya. Silaén Keucamatan Jaya, di Kabupaten Acèh Jaya, na cit Keucamatan Teunom, Panga, Krueng Sabé, Setia Bakti, ngon Sampoiniet. Bahasa Acèh nyang jipakèk di keucamatan-keucamatan nyoe geupeugah hana sama ngon bahasa Acèh nyang jipakèk di Keucamatan Jaya, miseu bahasa Acèh nyang jipakèk di Keucamatan Teunom. Alamsyah (2007) geupeugah bahwa beda bahasa Acèh nyang jipakèk di Keucamatan Teunom ngon keucamatan laen, miseujih bak bunyi /oe/. Di Keucamatan Teunom, bunyi /oe/ jeut keu bunyi /ue/, miseu bak kata, bunoe jeut keu bunue; keunoe jeut keu kunue.

Meunyo di Keucamatan Jaya, beda bunyi nyang dipakèk lagee di Keucamatan Teunom cukop tinggi (Alamsyah, 2007). Dialèk Daya nyang jipakèk lé ureueng gampông di Keucamatan Teunom na padum boh variasi. Mangat jelah, cuba neukalön padum boh contoh di yup nyoe. Nyan ulontuan kutip dari Alamsyah (2007).
Maksud nibak tabel di ateuh nakeuh, munyo lam bahasa Acèh nyang kayém jipakèk lé mandum ureueng Acèh, kata asoe, pasoe, bloe, adoe, rugoe, anoe, manoe, gantoe, uroe, areuta, keureuja, hana, tima, geukheun lé ureueng Acèh di Keucamatan Jaya nakeuh ase, pase, blé, ade, ruge, ane, mane, gante, ure, areute, keureuje, hane, time, atawa asai, pasai, blai, adai, rugai, anai, manai, gantai, urai, haneu, timeu. Bah pih kata-kata nyang jipakèk lé ureung di Keucamatan Jaya hana sama cara kheunjih, tapi artijih sama ngön bahasa Acèh nyang jipakék lé mandum ureung Acèh. Jadi, kata nyang jipakèk lam kalimat bahasa Acèh di yup nyoe artijih sama ngon bahasa Aceh nyang umum jipakèk lé ureung Aceh bahpih cara kheunjih hana sama atawa meunyoe ulontuan simpulkan secara ditél, kata ase ngon asai bak kalimat (b) ngon (c) di yup nyoe hana sama artijih ngon ase dan asai nyan lam bahasa Indonesia artijih ‘anjing’ asal’.

a. Mok nyan h’ana asoe. (bahasa Acèh nyang umum jipakèk)
b. Mok nyan h’ana ase. (bahasa Acèh Dialèk Daya Varian 1)
c. Mok nyan h’ana asai. (bahasa Acèh Dialèk Daya Varian 2)
Meunyo takalon lom bak tabel di ateuh, beda dialèk Daya varian 1 ngon varian 2 nakeuh bak bunyi nyang keuneulheuh. Meunyo kata bahasa Acèh dialèk Daya varian 1, bunyi keuneulheuh nakeuh bunyi /e/, seudangkan kata bahasa Acèh dialèk Daya varian 1 bunyi keuneulheuh nakeuh /ai/, keucuali kata haneu ngon timeu.

Pakön jeut kata-kata lam bahasa Acèh na bèda cara kheun lagèe contoh di ateuh? Nyan banmandum salah sabohjih kareuna udép ureung Acèh jipeupisah lé gunong atawa nyoe lam isitilah iléume sosiolinguistik geupeugah faktor geografis.

Lé: Safriandi, S.Pd., M.Pd. Alumni Magister PBSI Unsyiah | Kutipan

Artikel Berdesa Lainnya

Terima kasih atas komentar Anda. Sampaikan pendapat, ide dan gagasan Anda dengan baik dan sopan. Setiap komentar yang berisikan Porno, SARA dan Judi akan di SPAM!

Terima Kasih atas Perhatiannya.
EmoticonEmoticon